Jubileusz ukraińskiego szkolnictwa w Bartoszycach

     „Los koło zatacza – smutek przeradza się w radość” – tak oto brzmi tamilskie przysłowie, pełne prawdy życiowej.

     Tak jak życie każdego człowieka składa się z chwil radosnych i smutnych, tak w funkcjonowaniu każdej ukraińskiej szkoły pojawiają się blaski i cienie. Takim blaskiem był pierwszy dzwonek 1 września 1990 r. dla około stu uczniów rozpoczynających naukę z wykładowym językiem ukraińskim w Szkole Podstawowej nr 8 w Bartoszycach. Ich rodzice długo czekali na historyczny moment, ponieważ dotąd tylko nieliczna grupa dzieci mogła zdobywać wiedzę na dodatkowych lekcjach języka ukraińskiego w polskiej szkole. A od ostatniego rocznika absolwentów ukraińskich klas Liceum Pedagogicznego nr 2 upłynęło 20 lat.

     Utworzenie nowej placówki oświatowej w północno-wschodniej części Polski z ukraińskim zespołem nauczycieli było bardzo ważnym wydarzeniem w historii ukraińskiego szkolnictwa w Polsce. Bez zastanowienia młodzi nauczyciele na czele z dyrektorem Jarosławem Maruszeczką – byłym nauczycielem Liceum Pedagogicznego nr 2 – z wielkim zapałem i energią postanowili kontynuować ukraińską szkolną tradycję na bartoszyckiej ziemi.

     4 września 1997 r. ukraińskiej szkole w Bartoszycach, popularnie nazywanej „Ósemką”, w siódmym roku jej istnienia zostało nadane imię Łesi Ukrainki, genialnej pisarki, która część swojej twórczości poświęciła dzieciom, która swoją życiową postawą pokazała niezłomność i siłę ducha. Na szkolnym sztandarze zostały wyszyte złotymi literami słowa poetki: „Nie! Jestem żywa! I będę żyć wiecznie, ponieważ w sercu mam to, co nie umiera…”. Te słowa poetki, pełne filozoficznej głębi, nadal dodają nam sił, by realizować swoje marzenia i pasje z dala od duchowej Ojczyzny. A zaszczepionej miłości w sercu do wszystkiego co drogie i bliskie nikt i nic nie potrafi zniszczyć.

     Obecna reforma szkolnictwa w Polsce, jaka polega m.in. na likwidacji gimnazjów, przyczyniła się do tego, że nasza szkoła, która funkcjonowała jako Zespół Szkół z Ukraińskim Językiem Nauczania w Bartoszycach w latach 1999-2017 (w skład której wchodziła szkoła podstawowa i gimnazjum oraz oddział przedszkolny) znowu staje się 8-letnią szkołą podstawową z ukraińskim językiem nauczania, tak jak w momencie jej utworzenia, którą od 1 grudnia 2006 r. kieruje dyrektor Lubomira Tchórz i godnie kontynuuje pracę poprzedników: dyrektora Jarosława Maruszeczki (1990-1993) oraz dyrektor Danuty Kunickiej (1993-2006).

     Dzięki nauczycielom oddanym swojej pracy uczniowie otrzymują gruntowną wiedzę, rozwijają swoje zdolności i zainteresowania. Szkoła jest dumna z wysokiego poziomu nauczania, co każdego roku potwierdzają wyniki z egzaminów zewnętrznych oraz edukacyjna wartość dodana (przyrost wiedzy ucznia). Otóż w ubiegłym roku szkolnym 2016/2017 nasi gimnazjaliści, biorąc pod uwagę wyniki z egzaminów, znaleźli się wśród tych najlepszych w województwie (8 stanin – poziom bardzo wysoki z języka polskiego, 7 stanin – poziom wysoki z historii i wiedzy o społeczeństwie, 5 stanin z przedmiotów przyrodniczych i matematyki – poziom średni, wysokie wyniki z języka angielskiego -91% i języka rosyjskiego - 82%).

     Na szczególną uwagę zasługują sukcesy naszych uczniów, którzy w wojewódzkich konkursach przedmiotowych, organizowanych przez Warmińsko-Mazurskiego Kuratora Oświaty w Olsztynie, w roku szkolnym 2016/2017 zdobyli  5 tytułów laureata i 8 tytułów finalisty. Jak na niewielką szkołę to wynik bardzo wysoki. I tak aż 3 szóstoklasistki i 1 gimnazjalista zostali laureatami konkursu z języka polskiego. A dokładniej, w powiecie bartoszyckim tytuł laureata zdobyło 5 uczniów na poziomie szkoły podstawowej, w tym 3 tytuły zdobyły nasze uczennice. A dodatkowo powód do dumy stanowi fakt, że nasza uczennica okazała się najlepsza w województwie (jako jedyna zajęła pierwsze miejsce, i tym samym wygrała konkurs polonistyczny). Piękne wyniki uczniowie osiągnęli także z innych przedmiotów: 2 finalistów z języka rosyjskiego, 2 laureatów i 4 finalistów z wiedzy o społeczeństwie. Również zajmujemy od wielu lat czołowe miejsca w konkursach powiatowych, np. w Powiatowym Konkursie Ortograficznym „Ortograficzna corrida” (w roku szkolnym 2016/2017 pierwsze i drugie miejsce), Powiatowym Konkursie Literackim „Złote pióro” (drugie i trzecie miejsce).

     Dumą szkoły jest chór „Lisowa pisnia”, który od początku swego istnienia (od 26 lat) popularyzuje ukraińską piosenkę dziecięcą podczas licznych kulturalnych przedsięwzięć: festiwali piosenki dziecięcej, festiwali mniejszości narodowych, regionalnych, ogólnopolskich i międzynarodowych przeglądów  artystycznych. Dzieci występują przed dostojnymi gośćmi, jacy odwiedzają naszą szkołę, dają koncerty w ukraińskich miastach, a w konkursach artystycznych zajmują czołowe miejsca.

     Od 2007 r. działa wokalno-instrumentalny zespół „Dar lubowi”, w skład którego wchodzą najmłodsi uczniowie naszej szkoły. Dzieci swoją pracę łączą z modlitwą. Zespół bierze udział w uroczystościach religijnych, świętach patriotycznych, przeglądach artystycznych, np. w Archidiecezjalnym Przeglądzie Twórczości Religijnej w Górowie Iławeckim, Przeglądzie Kolęd i Pastorałek w Węgorzewie.

     Od 2013 r. w szkole aktywnie działa zespół „Wodohraj”, który bierze udział we wszystkich uroczystościach poświęconych Tarasowi Szewczence, Łesi Ukraince, upamiętnieniu ofiar Majdanu i Wielkiego Głodu na Ukrainie, a ostatnio w charytatywnych koncertach dla chorych dzieci. Śpiewając liryczne piosenki, daje radość żołnierzom rannym na wojnie na wschodzie Ukrainy, jacy przebywają w rehabilitacyjnych centrach w Polsce.

     Duży wkład w rozwój ukraińskiego życia kulturalnego na bartoszyckiej ziemi miały również zespoły artystyczne, członkowie których są obecnie absolwentami szkoły, tj. zespół wokalny „Kobza”, trio „Soneczko”, trio „Wesełynka” oraz zespół taneczny „Barwinok”.

Uczniowie mają dużo możliwości rozwoju swoich zdolności i talentów. Dziennikarskie umiejętności rozwijają, przygotowując ukraińskie programy do Radia Olsztyn oraz cyklicznie wydają (od 18 lat) szkolną gazetkę literacką „Echo z Dna Serca”. Podczas zajęć koła Polskiego Czerwonego Krzyża dzieci i młodzież uczą się udzielać pierwszej pomocy przedmedycznej, organizują akcje charytatywne, a w Rejonowych Mistrzostwach Pierwszej Pomocy Przedmedycznej każdego roku stają na podium, co świadczy o dużej wiedzy i umiejętnościach z tej dziedziny. Uczniowie również odkrywają swoje zdolności aktorskie podczas zajęć  koła teatralnego „Plejada”, a członkowie samorządu szkolnego aktywnie włączają się do pracy edukacyjno-wychowawczej oraz imprez kulturalnych na rzecz szkoły.

     Nasza szkoła jest znana w Polsce jako organizator wielu przedsięwzięć o charakterze ogólnopolskim, które stymulują uczniów i nauczycieli do większej aktywności i integracji. Dla przykładu organizujemy Ogólnopolski Konkurs Plastyczny „Taras Szewczenko – nasz Przyjaciel”, „Iwan Franko w moich oczach”, Ogólnopolski Konkurs Małych Form Teatralnych „Ja i mały teatr”, Ogólnopolski Konkurs Recytatorski „Poznaj nasz Kraj”, podczas którego uczniowie prezentują poezję ukraińską w tłumaczeniu na język polski.

     Osiągnięciem szkoły jest realizacja w 2013 r. państwowego projektu „Cyfrowa szkoła”  oraz w 2016 r. Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa, dzięki czemu szkoła otrzymała 22 komputery oraz wzbogaciła księgozbiór biblioteki.

     Dla podtrzymania tożsamości narodowej młodego pokolenia bardzo istotny jest związek z Ukrainą, o jakiej dzieci uczą się na lekcjach języka ukraińskiego, historii i geografii Ukrainy, poznają jej piękno podczas prezentacji multimedialnych, jak też biorąc udział w polsko-ukraińskiej wymianie młodzieży. Po raz pierwszy w historii szkoły taki projekt został zrealizowany w 2007 r., a podczas kolejnych młodzież odwiedziła m.in. szkołę w Syńkowie, Czerkasach, Basztance, Lwowie. Do chwili obecnej wzięliśmy udział w 12 międzynarodowych projektach. 

     Szkoła stała się nie tylko miejscem, gdzie dzieci uczą się języka swoich przodków, pogłębiają wiedzę historyczną oraz poznają ukraińską kulturę i tradycje, ale też stała się regionalnym centrum ukraińskiej kultury. Tutaj podczas różnych uroczystości patriotycznych i kulturalnych przedsięwzięć spotyka się kilka pokoleń Ukraińców, którzy po deportacji w ramach akcji „Wisła” w 1947 r. zasiedlili Warmię i Mazury.

     14 października 2017 r. będziemy obchodzić 60-lecie ukraińskich klas Liceum Pedagogicznego nr 2 w Bartoszycach oraz jednocześnie nasz mały jubileusz - 20-lecie nadania imienia Łesi Ukrainki Szkole Podstawowej nr 8. Również w tym roku obchodzimy smutne wydarzenie w historii narodu ukraińskiego – 70. rocznicę deportacji Ukraińców z ich ziem rodzinnych. Jednak z godnością możemy stwierdzić, że zasiane ziarno ukraińskiego szkolnictwa 60 lat temu w Bartoszycach dało dobre owoce w postaci aktywnie działającej szkoły i środowiska ukraińskiego.

     Mamy nadzieję, że Szkoła Podstawowa nr 8 im. Łesi Ukrainki z Ukraińskim Językiem Nauczania w Bartoszycach nadal będzie godnie reprezentować społeczność ukraińską w Polsce i kontynuować  bardzo dobrą współpracę ze społecznością lokalną oraz służyć polsko-ukraińskiej integracji, a także wpływać na bogactwo i koloryt Warmii i Mazur.

Danuta Rohun

Lubomira Tchórz